Enig idee hoe vaak per dag je het woord ‘niet’ gebruikt? Ga maar eens turven. Je zegt en schrijft het talloze keren. En vaak doe je dat onbewust.
Toch is het slim om er eens goed bij stil te staan. Er is namelijk iets aan de hand met dat woord.
Onze hersenen hebben een blinde vlek voor ‘niet’. Ze doen gewoon alsof ze het niet horen of zien. Nog voordat je aan het eind van een zin bent, hebben ze ‘niet’ al uitgegumd. Alsof je het nooit gezegd of geschreven hebt.
Is dat erg?
Dat hangt ervan af. Het is erg (of op z’n minst vervelend) als je denkt dat je iets ontkent (De jaarcijfers zijn niet ongunstig) terwijl je hersenen (en die van je lezers) in feite het tegendeel registreren (De jaarcijfers zijn ongunstig). Dat wilde je nou net vermijden.
Gebruik dus de woorden die je bij je lezer of toehoorder niet naar boven wilt halen niet. Ook niet in een ontkenning. Schrijf in zo’n geval liever: De jaarcijfers zijn redelijk gunstig (als je niet té enthousiast wilt zijn).
Maar je kunt er ook je voordeel mee doen. Heeft iemand je verteld dat je over een bepaald onderwerp niks mag zeggen of schrijven (de eurocrisis bijvoorbeeld), dan kun je netjes aan dat verzoek voldoen en toch die crisis naar voren brengen: Vandaag ga ik het niet over de eurocrisis hebben. Heb je het toch maar mooi gezegd.
En je kunt ‘niet’ ook inzetten om je boodschap juist in een positiever daglicht te plaatsen. Een zin als: De jaarcijfers zijn niet erg gunstig, heeft doorgaans een minder wrange nasmaak (koersval?) dan wanneer je schrijft: De jaarcijfers zijn slecht.
Let dus op wat het doel is van je tekst. Wat wil je dat je lezer leest en onthoudt? Breng dàt naar voren, desnoods in een ontkenning. Maar laat de woorden die je niet wilt oproepen links liggen.
Als je je bewust bent van het effect van ‘niet’, kun je het altijd in je voordeel gebruiken.
© 2012 Annet Talsma > Bureau Eigenwijs
Meer schrijftips? Meld je rechtsboven aan voor mijn e-magazine en je krijgt meteen het gratis SPIEKBRIEFJE (voor slimme schrijvers) in je mailbox met nog meer tips om goeie teksten te schrijven.